وقتِ خواب رسیده. افکارِ گوناگون، حس‌های رنگارنگ، گذشته‌ای که رفته، آینده‌ای که نرسیده، ناکامی‌ها، نگرانی‌ها و ... که هرکدام‌ِشان می‌تواند به ما حمله‌وَر شود، یقه‌مان را بچسبد، روان‌مان را به‌چنگ گیرد، اصلاً محکمه‌ای برپا کند و خواب را از چشمان‌مان برباید و تا ساعت‌ها مشغول و مغشوش‌مان سازد. هجومِ افکار!

هر رودخانه‌ای مقصدی دارد؛ مقصدِ رودخانه‌ی بهمنشیر (یکی از‌ زیرشاخه‌های کارونِ بزرگ)، خلیج‌فارس است. وضعیتِ ذهنِ ما در این ساعات، با وضعیت بهمنشیر (در مقطعِ سرازیرشدن به خلیج‌فارس)، بی‌شباهت نیست!

خلیج‌فارس در ساعتِ خاص�'ی دچارِ مَد می‌شود؛ چنانچه دبیِ بهمنشیر کمتر از مقدار معی�'نی باشد و نتواند مقاومت کند، آبِ‌شور خلیج، جریانِ رودخانه را پس می‌زند و شروع به پیشروی در خلاف جهتِ حرکت رودخانه می‌کند. این تجاوز آبِ‌شور، گاهی از طریق کارون تا نزدیکی‌های اهواز را نیز درمی‌نوردد! نتیجه‌ی این پیشروی، نابودیِ برخی از نخلستان‌ها و اراضیِ کشاورزیِ پایین‌دستِ کارون در سال‌های اخیر است. ذهنِ ما بهمنشیر است و افکار و اوهامِ نیمه‌شبانه، به‌سانِ خلیج‌فارس. "زیستِ ذهنی" ما به‌مثابه جریانِ رودخانه‌ی ذهنِ ماست؛ چنانچه زیستِ ذهنی‌مان از قدرت، پویایی و غنای کافی بهره‌مند باشد، ذهنِ ما را قادر خواهد ساخت تا در ساعاتِ مَد�'َ افکار و اوهام، از پیشروی آنان و شور شدنِ جریانِ فکری‌مان جلوگیری نماید و مزارع و نخلستان‌های رویاها و آرزوهای‌مان را گزندِ آبِ شورِ افکارِ منفی و مزاحم، در امان نگاه دارد.

در هیدرولیکِ مجاریِ باز، اصطلاحی داریم تحت عنوانِ "خودپالاییِ رودخانه" که معنایش پاکیزه‌نگه‌داشته‌شدنِ جریانِ رودخانه بر اثرِ سرعت و دبیِ مناسبِ رودخانه است که سبب می‌شود جریانِ آب ضمنِ حرکت در مسیرِ خود، از رسوب‌گذاریِ موادِ جامدِ اضافی در کفِ رودخانه جلوگیری نماید.

به همین ترتیب، برخورداری از زیستِ ذهنی غنی و پویا، قدرتِ خودپالایی را به جریانِ ذهنی‌مان ارزانی خواهد داشت و از انباشتِ آلاینده‌های فکری در کَفِ ذهن‌مان ممانعت خواهد نمود.

نکته‌ی مهم‌تر آن‌که افکار و اوهامِ نیمه‌شبانه معمولاً ناشی از رخدادهای بیرونی و برخوردهای ما با دیگران‌اند و اتفاقاً یکی از کارکردهای مهمِ زیستِ ذهنی غنی، کم‌رنگ کردنِ اثرِ دیگران و جهانِ بیرون‌مان بر ما، و تعدیل نمودنِ توقع‌مان از فهم و شعورِ دیگران است! گویی که ذهن، روئین‌تَن می‌شود و بر همین مبناست که امام اولِ شیعیان "خردمندی" را "بهترین توانگری" می‌شمرد.

به‌قولِ آقای ویلیام جیمز، ما تخته‌سنگِ مرمر را دریافت می‌کنیم اما خودمان مجسمه را می‌تراشیم!